روغن سیلیکون چیست و چه کاربردهایی دارد؟

روغن سیلیکون چیست و چه کاربردهایی دارد؟

روغن سیلیکون یا روان‌کننده سیلیکون نوعی ماده ساخته شده از مواد پلیمر مصنوعی است که کاربردهای فراوانی به‌ویژه برای وسایل مکانیکی و الکترونیکی دارد و در صنایع مختلف از آن استفاده می‌شود. رنگ روغن سیلیکون شفاف است و برای روانکاری و تمیزکاری نیز مورداستفاده قرار می‌گیرد. بسیاری از این روغن برای روانکاری تردمیل استفاده می‌کنند برای همین خیلی از افراد آن را با نام روغن سیلیکون تردمیل می‌شناسند؛ از روغن سیلیکون برای ماشین و حتی برای تجهیزات پزشکی نیز استفاده می‌شود.

به طور کلی روغن سیلیکون (Silicone oil) به دلیل خواصی که دارد در صنایع مختلف از ساخت دارو گرفته تا استفاده به عنوان روان کننده (در تردمیل، خودرو و…) به کار برده می شود. در ادامه به برخی از این موارد اشاره خواهیم کرد.

ماهیت روغن سیلیکون چیست؟

روغن سیلیکون (Silicone oil) یا پلی متیل سیلوکسان با فرمول شیمیایی C2H8O2Si، در دمای اتاق به صورت مایع شفاف است. این ترکیب مایع شفاف، بی بو، غیر سمی و خنثی است که در دو گرید با ویسکوزیته 350 و 1000 وجود دارد.

انواع روغن سیلیکون کدام است؟

این ماده را از نظر غلظتی که دارد دسته بندی می‌کنند که در زیر می‌توانید این دسته بندی را مشاهده کنید:

• با غلظت ۱۰۰
• با غلظت ۳۵۰
• با غلظت ۱۰۰۰
• با غلظت ۱۲۵۰۰
• با غلظت ۶۰۰۰۰
• و …

ویژگی‌های روغن سیلیکون

• انعطاف پذیری
• کشش سطحی پایین
• عایق حرارتی خوب
• دارای خاصیت دفع کننده آب
• روغن سیلیکون غیر قابل اشتعال است.
• این روغن دارای فشار بخار کمی است.
• این روغن در دمای زیر صفر دچار یخ زدن نمی‌شود.
• روغ سیلیکون در صورت استفاده مکرر بخار نمی‌شود.
• روغن سیلیکون بر خلاف ماده‌های شیمیایی دیگر، بوی خاصی ندارد.
• این ماده دارای خاصیت ضد چسبندگی است و ویژگی مانند چسب را دارا است.
• روغن سیلیکون به دلیل بالا بودن نقطه جوش در برابر حرارت مقاوم است.
• به دلیل آزمایش در دماها و فرکانس‌های مختلف این روغن عاملی دی الکتریک خوب شناخنته می‌شود.
• این روغن کاربردی ضد گرد و غبار است و برای تمیز کاری وسایل مکانیکی یک گزینه مناسب است.
• بالا بودن نقطه جوش یکی از ویژگی‌های این روغن است و نقطه جوش این ماده بیش از ۱۴۰ درجه سانتیگراد / ۰.۰۰۲ میلی متر جیوه است.
• روغن سیلیکون در صورت فعالیت زیاد مکانیکی باعث ایجاد کف و حباب نمی‌شود، که به همین دلیل در صنعت خدمات غذایی از آن استفاده می‌شود و آن را ماده آنتی فوم می‌شناسند.
• در ترکیبات اصلی روغن سیلیکون مواد سمی استفاده نشده است، اما مکن است هنگام تماس با چشم به صورت موقتی باعث به وجود آمدن تحریکات چشمی شود.

کاربردهای مهم روغن سیلیکون در صنایع

صنعت

روغن سیلیکون به عنوان یکی از پرمصرف ترین روغنها در صنایع مختلف معرفی می شود. صنعتگران از این روغن به عنوان روان کننده در تردمیل، اتومبیل و سایر ماشین آلات صنعتی استفاده می کنند. این ماده یک سیال حرارتی ایده آل در مصارف صنعتی است. روغن سیلیکون در صنعت هوا و فضا کاربرد زیادی دارد و به عنوان یک روغن هیدرولیک عمل می کند. این ماده با داشتن خاصیت ضد آب، برای ایجاد این خصوصیت در وسایل مورد استفاده در صنایع مختلف از جمله پارچه ها و دوربینها بسیار عالی عمل می کند. این روغن با خاصیت جلا دهندگی خود برای ساخت واکس و پولیش مورد استفاده قرار می گیرد.

این ماده انتقال حرارتی بسیار خوبی دارد و با توجه به این خصوصیت در رادیاتور ایستگاه فضایی به عنوان یک حلقه خنک کننده گردش می کند و از افزایش دما جلوگیری می کند. در صنایع تقطیر و تخمیر به عنوان ضد فوم قوی کاربرد دارد. در صنایع مختلف مانند لوله سازی و لاستیک سازی به عنوان رها ساز قطعه از قالبهای صنعتی از این ماده می توان استفاده کرد.

پزشکی و داروسازی

جراحان در جراحی چشم از این ماده به عنوان جایگزین مایع زجاجیه چشم استفاده می کنند. همچنین هنگام عمل لیزر روغن سیلیکون باعث انتقال سریع آب از سطح شبکه چشم می شود و موجب چسبندگی سطح شبکه با رنگدانه های چشم می شود. چشم پزشکان از این ماده برای درمان بیماریهای مربوط به چشم خصوصاً ناحیه شبکه بهره می برند. پزشکان از این ماده برای درمان گرفتگی عضلات استفاده می کنند و نوع خاصی از روغن سیلیکون به نام دی متیل سیلوکسان در صنعت داروسازی به عنوان ضد نفخ مورد استفاده قرار می گیرد. از این روغن برای روغنکاری تجهیزات و لوازم پزشکی می توان استفاده کرد.

صنایع غذایی

از دیگر کاربردهای روغن سیلیکون از کاربرد این ماده در صنایع غذایی می توان نام برد. در صنایع تخمیری مانند صنایع دلسترسازی به عنوان یک ماده ضد کف مورد استفاده قرار می گیرد. بسیاری از آشپزهای حرفه ای، مقدار خاصی از روغن سیلیکون از نوع PDMS را برای جلوگیری از ایجاد کف به غذا اضافه می کنند. در صنایع بسته بندی مواد غذایی از روغن سیلیکون استفاده های زیادی می شود. کارخانه های تولید بطری هم در فرآیند رهاسازی بطری از قالب مورد نظر از این ماده به عنوان رها ساز بهره می برند.

لوازم آرایشی و بهداشتی

روغن سیلیکون در ساخت لوازم آرایشی و بهداشتی بسیار پر کاربرد است. استفاده از این ماده باعث ایجاد درخشندگی می شود، بنابراین در کرمها، شامپوها و نرم کننده ها مورد استفاده قرار می گیرد و باعث ایجاد براقیت و درخشندگی در پوست و مو می شود. از سوی دیگر حضور این ماده در کرمها باعث محافظت از پوست در برابر اشعه خورشید و مانع از تبخیر آب می شود. حضور این روغن، نرمی و لطافت پوست را نیز به همراه دارد. این ماده خاصیت ضد باکتریایی دارد و کشش سطحی پایین آن باعث گسترش راحت و سریع آن روی پوست و مو می شود.

رزین

رزین نیز همانند سیلیکون از مواد پرکاربرد در صنایع مختلف است. یکی از زمینه های کاربرد این ترکیبات، نقاشی به سبک آبستره است. در واقع روغن سیلیکون در نقاشی به این سبک در ترکیب با رزین باعث ایجاد اشکال تصادفی و در عین حال بسیار زیبا روی بوم نقاشی می شود. رزین اپوکسی و سیلیکون اویل در این تکنیک مورد استفاده قرار می گیرند. در جواهرسازی هم از ترکیب این دو ماده می توان طرحهای زیبا و خارق العاده ای را ایجاد کرد.

کاربردهای روغن سیلیکون به صورت کلی

این ماده به عنوان یک ماده چند منظوره در صنعت، بهداشتی، و خوراکی کاربردهای متنوعی دارد. در زیر به برخی از کاربردهای این نوع روغن اشاره شده است:

در صنعت:

1. صنایع پزشکی: روغن سیلیکون معمولاً به عنوان یک ماده موثر برای تولید وسایل پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله کاربردهای آن در این حوزه می‌توان به تولید لوبریکانت‌ها و اسپری‌های جراحی، لوله‌های پزشکی، و تجهیزات تشخیصی اشاره کرد.
2. صنعت خودروسازی: روغن سیلیکون به عنوان یک ماده ضد کشش و جلوگیری از زنگ زدن برای سطوح داخلی و خارجی خودروها استفاده می‌شود. همچنین، از آن برای تولید سیل‌ها و گسسته‌ها در خودروها نیز استفاده می‌شود.
3. الکترونیک و صنعت میکروالکترونیک: روغن سیلیکون به عنوان یک عایق حرارتی و الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده در تولید میکروپروسسورها، تراشه‌ها، و قطعات الکترونیکی حساس به دما استفاده می‌شود.
4. صنعت غذایی: در برخی محصولات غذایی مانند شکلات، روغن سیلیکون به عنوان یک عامل ضد چسبندگی مورد استفاده قرار می‌گیرد تا محصولات از قالب‌ها جدا شوند.

بهداشتی:

1. محصولات مراقبت از پوست: روغن سیلیکون معمولاً در کرم‌ها، لوسیون‌ها و روغن‌های مراقبت از پوست به عنوان یک ماده نرم کننده و مرطوب کننده استفاده می‌شود.
2. آرایش و میکاپ: این روغن به عنوان یک ماده پایدار کننده و پایه در برخی از محصولات آرایشی مانند پودر، رژلب، و لاک ناخن استفاده می‌شود.

خوراکی:

1. افزودنی غذایی: روغن سیلیکون معمولاً به عنوان یک افزودنی غذایی به مواد غذایی اضافه می‌شود تا بهبود دهنده‌ای برای ماندگاری و قوام محصولات غذایی فراهم کند.
2. شکلات و کندی: در تولید شکلات و کندی‌ها، روغن سیلیکون به عنوان عامل ضد چسبندگی برای قالب‌ها و ماشین‌آلات مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مهم است که در هر کاربردی از روغن سیلیکون، استانداردها و مقررات مربوط به صنایع مختلف را رعایت کنید تا اطمینان حاصل شود که محصولات ایمنی و با کیفیت تولید می‌شوند.

خطرات و عوارض

روغن سیلیکون یکی از محصولاتی است که در صنعت آرایش و مراقبت از پوست و موها به کار می‌رود. این روغن دارای برخی مزایا است، اما همچنین می‌تواند برخی عوارض و خطرات داشته باشد. در زیر به برخی از این عوارض و خطرات اشاره می‌شود:

1. انسداد منافذ پوستی: استفاده از این ماده به صورت مداوم ممکن است منافذ پوستی را انسداد کند. این می‌تواند منجر به ایجاد جوش‌ها و افزایش مشکلات پوستی شود.
2. تحریک پوست: برخی افراد ممکن است به این ماده حساسیت داشته باشند و پس از استفاده از آن تحریک پوستی مانند قرمزی، خارش و ترشحات پوستی تجربه کنند.
3. افت کیفیت محصولات مراقبت از پوست: استفاده بی‌رویه از آن ممکن است منجر به کاهش جذب پوست از مواد معدنی و ترکیبات مفید دیگری شود که در محصولات مراقبت از پوست وجود دارند.
4. احتمال تحریک چشم: درصورت ورود آن به چشم، ممکن است تحریک و التهاب چشمی ایجاد شود که نیاز به شستشوی دقیق چشم دارد.
5. احتمال ایجاد چربی موها: استفاده از آن بر موها می‌تواند آنها را چرب نماید و به نظریه می‌رسد که موها را از تنفس به خوبی منع می‌کند.
6. ترکیب با مواد دیگر: در بعضی از محصولات آرایشی و مراقبت از پوست، این ماده با مواد دیگر ترکیب می‌شود. این ترکیب ممکن است عوارض جدیدی ایجاد کند.

اگر از محصولات حاوی این ماده استفاده می‌کنید و علائمی مانند تحریک پوست یا سایر مشکلات پوستی را تجربه می‌کنید، بهتر است با پزشک یا متخصص پوست مشورت کنید. همچنین، همیشه به دستورات تولید کننده و نکات استفاده از محصولات حاوی آن توجه کنید تا عوارض جانبی را کاهش دهید.

در پایان

به دلیل بی اعتمادی سازندگان محصولات آرایشی بهداشتی به روغن سیلیکون و آثار مخرب بر روی محیط زیست سعی بر جایگزین کردن این ماده با ماده‌های دیگر دارند. دو ماده‌ی جایگزین برای این روغن، ماده‌های دایمتیکون و پلی دی متیل سیلوکسان هستند، که جزء ماده‌های بی خطرتر نسبت به این ماده به حساب می‌آیند.

تولید و صنعت ایرانی در زمینه تولید داخلی محصولات صنعتی رشد چشمگیری داشته است.